სიტყვათა კლების შემთხვევები „ვეფხისტყაოსნის“ თურქულ თარგმანში

ანოტაცია

XII საუკუნის მსოფლმხედველობითი და ესთეტიკური იდეალების მხატვრული რეალიზებით „ვეფხისტყაოსანი” მსოფლიო ლიტერატურის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი შედევრია. მხატვრული შემოქმედების დიდი ნიმუში, „ვეფხისტყაოსანი”, დამოუკიდებელ რეალობას, დიდ სააზროვნო სივრცეს ქმნის. აღსანიშნავია, რომ „ვეფხისტყაოსნის“ 58 ენაზე შესრულებული თარგმანი მნიშვნელოვან საკვლევ საკითხს წარმოადგენს სხვადასხვა დისციპლინის ჭრილში. ჩვენი საკვლევი თემა გახლავთ „ვეფხისტყაოსნის“ თურქული თარგმანი, რომელიც 1992 წელს პროფ. ბილალ დინდარის და ასისტ. პროფესორ ზეინელაბიდინ მაქასის მიერაა შესრულებული. აქვე გვინდა აღვნიშნოთ, რომ თურქული თარგმანი აჰმედ ჯავადის აზერბაიჯანული თარგმანიდან შესრულდა. ჩვენ დაწვრილებით განვიხილავთ სიტყვათა კლების შემთხვევებს, რომლებიც მთარგმნელს თურქულ თარგმანში არ გადაუტანია. თურქულ ტექსტში თარგმნილი არაა შემდეგი ლექსიკური ერთეულები: ნაგუბარი, წყლული, მუფარახი, მოლიზღარისად, მოსაწევარი, გამზრდელი, ნაერთგულევი და სხვ. კვლევის თანამედროვე და კლასიკური მეთოდების გამოყენებით წარმოვადგენთ თითოეული ლექსიკური ერთეულის კრიტიკულ ანალიზს. ჩვენი მიზანია, ნათელი მოვფინოთ ზემოხსენებული ლექსიკური ერთეულების ურთიერთმიმართებებსა და მსგავსება-განსხვავებებს თარგმანსა და ორიგინალ ტექსტებს შორის. შევაფასებთ მთარგმნელების მთარგმნელობით სტრატეგიასა და ეკვივალენტურობის ხარისხს. აღსანიშნავია, რომ მაშინ, როდესაც „ვეფხისტყაოსანი“ დაიწერა, თურქეთში თურქული კლასიკური ლიტერატურა – დივანის ლიტერატურა – განვითარების ზენიტში იყო. საკვლევი სიტყვების შესატყვისებს მოვძებნით თურქულ კლასიკურ ლიტერატურაში, თუ რა სახით შეეძლო მთარგმნელს პოემის თურქულ თარგმანში ამ ლექსიკური ერთეულების გადატანა. კვლევის მეთოდოლოგიურ ჩარჩოს წარმოადგენს „ვეფხისტყაოსნის“ ორიგინალი ტექსტისა და თურქული თარგმანის კორპუსლინგვისტური ანალიზი. კვლევის პროცესში ვიყენებთ ლინგვოკულტუროლოგიური ანალიზის მეთოდს. პოეტური თარგმანების ადეკვატურობის ხარისხის შესაფასებლად კი- რაოდენობრივი და თვისობრივი ანალიზის მეთოდს. „ვეფხისტყაოსნის“ თურქულ თარგმანში წარმოდგენილი ლექსიკური ერთეულების (ნაგუბარი, წყლული, მუფარახი, მოლიზღარისად, მოსაწევარი, გამზრდელი, ნაერთგულევი) კორპუსლინგვისტური და ლინგვოკულტუროლოგიური კვლევა ხელს შეუწყობს, კვლევის ინოვაციური მეთოდების გამოყენებით, მნიშვნელოვანი საკითხის ღრმად გააზრებას. კვლევა რელევანტურია როგორც ქართული და თურქული სამეცნიერო სივრცეებისთვის, ასევე „ვეფხისტყაოსნის“ თარგმანებით დაინტერესებული პირებისა და მეცნიერებისთვის.